Snus

Waar je in Nederland regelmatig uitgerookte peuken op straat ziet liggen, kan je in Zweden kleine soort theezakjes op straat tegenkomen. Wat dat precies is vertellen we je in deze blog.

Voor ons vertrek hebben we een korte Zweedse taalcursus gevolgd. Daar leerden wij voor het eerst over ‘Snus’; Een soort pruimtabak dat veel in Zweden gebruikt wordt. Aangekomen in Zweden was dit Scandinavische gebruik op de achtergrond beland en wij beseften dus ook niet direct dat deze ‘theezakjes’ het beruchte snus was. Een mondgewoonte die we in Nederland niet snel terug zullen zien. Interessant dus voor ons als tandheelkunde studenten om te kijken wat dit voor de mond betekent en of we het kunnen herkennen tijdens een controle.
Wat ook bleek, is dat de aparte kruidige geur die wij bij sommige van onze medestudenten hadden geroken ook afkomstig was van deze tabakssoort. Het is namelijk zo dat je dit zakje onder je bovenlip stopt, waar het dan voor ongeveer 30 minuten blijft zitten. Met als gevolg een prikkelend gevoel op je tandvlees en een stevige nicotinekick. Na verloop van tijd passen het gebied onder je bovenlip en de lipspieren zich aan waardoor je van buitenaf niet zo snel zal zien of iemand snus gebruikt. Maar als iemand het snus in zijn of haar mond heeft zitten ruik je het wel vrij snel.

Snus is gestoomde gemalen tabak. Het is vochtig en wordt daarom in de winkel in de koeling bewaard. Het wordt verkocht in ronde doosjes en maakt gebruik van dezelfde kleurrijke marketingstrategie als roken. Daarnaast vind je op de doosjes de gebruikelijke waarschuwingsteksten, zoals wij ze in Nederland ook op tabaksproducten tegenkomen. Voor de milieubewuste snusgebruiker zit er een extra compartiment op de bovenkant van het doosje om je gebruikte snus in te bewaren.
Aan dit gemalen tabakspoeder worden tevens ook zouten en verschillende aroma’s toegevoegd. Er zijn ontzettend veel verschillende ‘smaken’ en uiteraard is er tegenwoordig ook een biologische snus! Light, extra strong en mint snus zijn slechts een paar voorbeelden uit het brede assortiment.

Maar waarom zien wij deze in Zweden populaire tabaksoort niet terug in Nederland of andere Europese landen? In 1992 heeft de WHO (mogelijk onterecht) geconcludeerd dat snus kankerverwekkend is. Hierdoor heeft de EU in hetzelfde jaar besloten snus verboden te maken. Toen Zweden in 1995 toetreding zocht tot de Europese Unie dwong het land af dat zij uitgezonderd zou worden op dit snusverbod. Er is nog één ander Scandinavisch land waar het erg populair is en dat is Noorwegen aangezien zij niet tot de Europese Unie behoren!
Latere onderzoeken betwijfelen overigens of er wel een significant verband bestaat tussen snus en (mond)kanker. Snus is natuurlijk wel verslavend en heeft mogelijk andere nadelige effecten voor de gezondheid, maar omdat roken mogelijk nog véél schadelijker is dan deze pruimtabak zou het best kunnen dat de EU het verbod op snus op zal heffen.

 Met betrekking tot het mogelijk veroorzaken van hoofd- en halstumoren is er geen sluitend bewijs dat mensen die snus gebruiken hogere risico’s lopen dan mensen die dit niet doen. In India en Sudan zijn er onderzoeken uitgevoerd die wél een statistisch verband zien tussen de prevalentie van deze tumoren en het gebruik van pruimtabak. Echter laten onderzoeken in Zweden m.b.t. het gebruik van snus geen sluitend bewijs zien. Hetzelfde onderzoek vertelt dat mogelijke andere orale manifestaties door snusgebruik meestal reversibel zijn.

Ten slotte rest de vraag: hoe herken je mogelijk snusgebruik dan wel in de mond tijdens een controle? Mocht je ooit een Zweedse patiënt in de stoel hebben dan kan je kijken onder de bovenlip. Meestal zal je zien dat het tandvlees aan één van beide zijden iets meer is uitgehold en een licht, wit oedomateus aspect vertoond. Het is niet pijnlijk voor de patiënt. De meeste mensen hebben één voorkeursplek waar ze de snus gebruiken en dus zal de afwijking unilateraal voorkomen.